شناسایی مؤلفه‌های تفکر فلسفی لیپمن در کتاب داستان شازده کوچولو

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری فلسفه‌ی تعلیم و تربیت، گروه علوم تربیتی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

2 دانشیار گروه علوم تربیتی، دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران

3 استادیار گروه علوم تربیتی، دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران

4 دانشیار گروه مبانی تعلیم و تربیت، دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران

چکیده

یکی از جدی‌ترین فعالیت‌هایی که در زمینه آموزش مهارت‌های فکری انجام شده است، برنامه فلسفه برای کودکان است. صاحب‌نظران تعلیم‌و‌تربیت معتقدند، ذهنیت فلسفی در کودکان از طریق داستان شکل می‌گیرد. از‌این‌رو هدف از پژوهش حاضر شناسایی مؤلفه‌های تفکر فلسفی در کتاب داستان شازده‌کوچولو است. به‌منظور دست‌یابی به این هدف، داستان شازده-کوچولو نوشته آنتوان دوسنت اگزوپه‌ری گزینش و مورد تحلیل قرارگرفته است. ملاک مقایسه در این پژوهش، استناد به مؤلفه‌های تفکر فلسفی از دیدگاه لیپمن بود که به سه بعد مؤلفه‌های تفکر انتقادی، خلاق و مراقبتی تقسیم‌بندی شده است. سپس باتوجه به چهارچوب نظری فراهم شده و بااستفاده از روش تحلیل محتوای قیاسی، مؤلفه‌های تفکر فلسفی در داستان‌ یادشده شناسایی و مورد تحلیل و بررسی قرار گرفت. یافته‌های پژوهش نشان داد که این داستان از منظر مؤلفه‌های تفکر فلسفی از ظرفیت مناسبی برخوردار بوده و حضور این مؤلفه‌ها در آن‌ مشهود است. همچنین این داستان در بعد تفکر انتقادی نسبت به دو بعد دیگر غنای بیشتری داشته‌ و مؤلفه‌های حساسیت نسبت به زمینه و مبتنی بر ملاک در مقایسه با دیگر مؤلفه‌ها نقش بیشتر و پررنگی دارند. در عین حال این داستان‌ از نظر مؤلفه‌های تفکر خلاق نیز پرمایه است و در سراسر داستان مؤلفه‌های اصالت و کل‌نگری دیده می‌شود. علاوه‌براین حضور مؤلفه‌ تفکر عاطفی توان فلسفی داستان را در بعد تفکر مراقبتی نشان می‌دهد. بنابراین در سه بعد تفکر خلاق، نقاد و مراقبتی دربردارنده مؤلفه-هایی از تفکر فلسفی‌‌ است، از توانایی لازم به‌منظور پرورش این نوع تفکر برخوردار بوده و می‌توان در حلقه‌های کندوکاو فلسفی از آن‌ سود برد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Identifying the components of Lippmann's philosophical thinking in the Little Prince Storybook

نویسندگان [English]

  • Fahime Moslemi 1
  • Babak shamshiri 2
  • Amin Izadpanah 3
  • Fariba Khoshbakht 4
1 Ph.D. Student in Philosophy of Education, Department of Education, Faculty of Education and Psychology, University of Isfahan, Isfahan, Iran
2 Associate Professor, Educational Sciences Department, Faculty of Education and Psychology, University of Shiraz, Shiraz, Iran
3 Assistant Professor, Educational Sciences Department, Faculty of Education and Psychology, University of Shiraz, Shiraz, Iran
4 Associate Professor, Foundations of Education Department, Faculty of Education and Psychology, University of Shiraz, Shiraz, Iran
چکیده [English]

One of the most serious activities that have been carried out in the field of intellectual skills training is the philosophy program for children. Education experts believe that children's philosophical mentality is formed through stories. Therefore, the purpose of the upcoming research is to identify the components of philosophical thinking in the book The Little Prince. To achieve this goal, the story of The Little Prince written by Antoine de Saint-Exupéry has been selected and analyzed. The criterion of comparison in this research is based on the components of philosophical thinking from Lipman's point of view, which is divided into three dimensions critical, creative, and caring thinking components. Then, according to the theoretical framework, and using the method of comparative content analysis, the components of philosophical thinking in the story have been identified and analyzed. The findings of the research show that this story has a suitable capacity from the point of view of the components of philosophical thinking, and the presence of these components is evident in it. In this way, this story has more richness in the dimension of critical thinking compared to the other two dimensions, and the components of sensitivity to the context and based on the criterion have a greater and bolder role compared to other components. At the same time, this story is rich in terms of creative thinking components, and originality and holistic components can be seen throughout the story. Also, the presence of the emotional component shows

کلیدواژه‌ها [English]

  • Little Prince story
  • Lipman
  • components of philosophical thinking

مراجع

اسکندری شرفی، فرشاد و بیگ­زاده، خلیل (1400). تحلیل مجموعه داستان لبخند انار هوشنگ مرادی کرمانی از منظر غنای روانشناختی برنامه فبک، نشریه ادبیات و زبان خارجه، 7(1)، 47-68.
اسکندری شرقی، فرشاد؛ رحمتی فیروزآبادی، یونس و نصرت فلاح، علی (1400). خوانش فبکی داستان ماهی سیاه کوچولو، اثر صمد بهرنگی، فصلنامه تفکر و کودک، 12 (1)، 33-1.
جهانی، جعفر (1382). دیباچه­ای بر شیوه­های پژوهش در تفکر انتقادی، شیراز: ملک سلیمان.
حجازی، نصرت و مشگینی، مرضیه (1400). بررسی تطبیقی شازده­کوچولو و قلعه حیوانات بر اساس الگوی جامعه­شناختی کلود دوشه. نشریه پژوهش ادبیات معاصر جهان، 26(1)، 110-142.
حسینی، افضل السادات (1383). ماهیت خلاقیت و شیوه­های پرورش آن، مشهد: آستان قدس رضوی.
حمیدی، علی (1392). بررسی چگونگی استفاده از داستان­های شاهنامه در برنامه درسی فلسفه برای کودکان. پایان نامه کارشناسی ارشد.
حیدری نسب، فرحناز؛ کزازی، میرجلال الدین و بیگ زاده، خلیل (1401). شگردهای فکرورزی در داستان‌های فرهاد حسن‌زاده بر پایة نظریة لیپمن (مطالعة موردی: داستان‌های گروه سنی الف، ب و ج)، فصلنامه تفکر و کودک، 12 (2)، 211-181.
خسرونژاد، مرتضی (1389). معصومیت و تجربه (درآمدی بر فلسفه ادبیات کودک)، تهران: مرکز.
سام­خانیان، علی­اکبر (1393). تحلیل نگره پدیدارشناسی در شناخت­شناسی شازده­کوچولو. نشریه پژوهش ادبیات معاصر جهان. 18(1). 5-112.
سیف هاشمی، فخرالسادات؛ رجایی پور، سعید (1383). بررسی رابطه بین ذهنیت فلسفی و میزان خلاقیت مدیران مدارس متوسطه شهر اصفهان. نشریه تعلیم و تربیت، (1)، 64-31.
شریعتمداری، علی (1393). اصول و فلسفه تربیت، تهران.
عظمت­دارفرد، فاطمه؛ قائدی، یحیی (1396). پژوهشی در داستان‌های طنز ادب فارسی با نظر به مؤلفه‌های تفکر فلسفی، فصلنامه فلسفه تربیت، 91-119. 
فرزانفر، جواد (1389). بررسی فلسفه دوران کودکی و نقش داستان در پرورش روحیه­ی فلسفی کودکان، رساله­ی دکتری دانشکده علوم تربیتی دانشگاه تربیت معلم تهران.
فرمهینی فراهانی، محسن؛ میرزا محمدی، محمدحسن؛ خارستانی، اسماعیل (1388). تبیین تطبیقی اهداف آموزش فلسفه به کودکان در کشورهای مختلف، 4 (16)، 45-70.
قائمی­مجد، سعیده (1394). بازگشت به حقیقت خویش؛ تحلیل فلسفی-اخلاقی شازده­کوچولو، نشریه فلسفه و کودک،12، 59-66.
مایرز، چت ( 1386). آموزش تفکر انتقادی، ترجمه خدایار ابیلی، تهران: سمت.
میرزابیگی، ع (1370). نقش هنر در آموزش و پرورش و بهداشت روانی کودکان، تهران: نشر مدرسه.
ناجی، سعید (1383). فلسفه برای کودکان و نوجوانان: مروری بر پارادایم جدید در آموزش و پرورش با تاکید بر ابداعات لیپمن، نشریه روش­شناسی علوم انسانی (حوزه و دانشگاه)، 10 (40)، 118-93.
نجات، سیده اسما؛ رازقی، ثریا و عاشوری، هنگامه (1399). بررسی اهمیت پرورش تفکرانتقادی درکودکان با تکیه برداستان‌های مثنوی مولوی(رهیافتی آموزشی براساس نظریۀ لیپمن)، فصلنامه تفکر و کودک، 11 (1)، 281-249.
یوسفی، عاطفه و ناجی، سعید (1401). بازخوانی بابی از کلیله و دمنه (تحلیل باب شیر و شغال براساس مبانی داستانی فلسفه برای کودکان)، پژوهشنامه ادبیات تعلیمی، 14(55)، 135-160.
Daniel M, Gagnon M. (2011). Developmental process of dialogical critical thinking in groups of pupils aged 4 to 12 years, Creative Education, 2(5): 418- 428.
Gasparatou, R., & Kampeza, M. (2012). Introducing P4C in kindergarten in Greece. Analytic Teaching and Philosophical Praxis, 33(1): 72- 82.
Lipman, Mathew. (2003). "Philosophy for Children, An Interview with Saeed NaJi", in Retrieved, September 28, 2011, From http: // www. Buf. ano/en
Maykut, P. & Morehouse, R. (1994). Beginning Qualitative Research. A Philosophic and Practical Guide. London Washington D.C: Falmer Press.
Morris, K. (2016). The Philosophy for Children curriculum: Resisting ‘teacher prooftexts and the formation of the ideal philosopher child. Studies in Philosophy and Education, 35 (1), 63-78.
Smith, PH. G. (1956). Philosophic Mindedness in Educational Administration. The Ohio State University Press.
Stephan, M., & Alan, T. (2011). Benefits of collaborative philosophical inquiry in school, Centre for Applied Ethics and Philosophy, Curtin University
Tran, N. (2013). Thinking Skills Frameworks to Evaluate Philosophical Modules in Higher Education. Arecls, 2 (10), 177-195.
Worley, P. (2016). Philosophy and children. The Philosophers' Magazine, (72), 119-120
برنامه درسی و آموزش یادگیرنده محور
دوره 3، شماره 4
اسفند 1403
صفحه 98-114

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 31 تیر 1403
  • تاریخ بازنگری: 28 دی 1403
  • تاریخ پذیرش: 29 دی 1403
  • تاریخ اولین انتشار: 30 دی 1403
  • تاریخ انتشار: 01 اسفند 1403

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار