ارائه الگوی برنامۀ درسی چندفرهنگی برای دوره دوم متوسطه (مطالعۀ موردیِ مدارس شهر تبریز)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشکده فناوری اطلاعات و مهندسی کامپیوتر، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان تبریز، تبریز، ایران

2 دانشیار، گروه علوم تربیتی، واحد اسلامشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، اسلامشهر، ایران

3 گروه علوم تربیتی، دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، تبریز، ایران

چکیده

هدف کلی پژوهش حاضر طراحی الگوی برنامه درسی چندفرهنگی برای دوره دوم متوسطه بود. این پژوهش ازنظر هدف جز پژوهش‌های کاربردی و با توجه به ماهیت داده‌ها از نوع آمیخته است. نمونه در بخش کیفی عبارت بودند از تعداد 18 نفر از خبرگان و متخصصان رشته برنامه درسی که همگی دارای مدرک دکترای برنامه‌ریزی درسی بوده و سابقه تدریس 10 سال در دانشگاه را داشتند. همچنین جامعه آماری در بخش کمی نیز شامل معلمان نواحی پنج‌گانه شهر تبریز بودند که در دورۀ دوم متوسطه در سال تحصیلی (98-99) تدریس‌می‌کردند که تعداد 274 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند. یافته‌های پژوهش 9 عامل را شناسایی‌کرد که دارای مقدار ویژۀ بزرگتر از 2 بودند و توانایی پیش‌بینی بیش از 60 درصد از واریانس نمره‌ی پرسشنامه را داشتند. عامل‌های استخراج‌شده به‌ترتیب اولویت عبارت ‌بودند از ارتباطات انسانی، تجربه‌ی جمعی و ارتقای مشارکت، ایجاد برنامۀ درسی کثرت‌گرا، رشد صلح و تفاهم، توسعۀ عدالت و برابری، افزایش دانش چندفرهنگی، وظایف نظام حاکم در جامعۀ چندفرهنگی، راهبردهای آموزش چندفرهنگی، پذیرش تنوع فرهنگی. بنابراین به‌منظور طراحی الگوی برنامۀ درسی چندفرهنگی، ابعاد اصلی الگو و مولفه‌های هر بُعد براساس یافته‌های مراحل کیفی و کمی پژوهش استخراج شد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Presentation of the model of the multicultural curriculum for the second year of high school (a case study of Tabriz schools)

نویسندگان [English]

  • Ruqiya bagernezhad 1
  • Alireza araghiyeh 2
  • isa Barqhi 3
1 Faculty of Information Technology and Computer Engineering, Shahid Madani University of Azarbaijan, Tabriz, Tabriz, Iran
2 Associate Professor, Department of Educational Sciences, Islamshahr Branch, Islamic Azad University, Islamshahr, Iran
3 Department of Educational Sciences, Faculty of Education and Psychology, Azarbaijan Shahid Madani University, Tabriz, Iran.
چکیده [English]

The general goal of the current research was to design a multicultural curriculum model for the second year of secondary school. In terms of its purpose, this research is one of applied research and according to the nature of the data, it is mixed. The sample in the qualitative section consisted of 18 experts and specialists in the field of curriculum, all of whom had doctorate degrees in curriculum planning and had 10 years of teaching experience at the university. Also, the statistical population in the quantitative section included the teachers of the five districts of Tabriz city who taught in the second period of secondary school in the academic year (2019-2020), and 274 people were selected as a sample. The findings of the research identified 9 factors that had a characteristic value greater than 2 and had the ability to predict more than 60% of the variance of the questionnaire score. The extracted factors in order of priority were human communication, collective experience and promotion of participation, creation of pluralistic curriculum, growth of peace and understanding, development of justice and equality, increase of multicultural knowledge, duties of the ruling system in Multicultural society, multicultural education strategies, acceptance of cultural diversity. Therefore, in order to design a multicultural curriculum model, the main dimensions of the model and the components of each dimension were extracted based on the findings of the qualitative and quantitative stages of the research.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Multiculturalism
  • secondary school
  • schools
  • model of curriculum
  • Tabriz city
ادیب منش، مرزبان، امیری، فرزاد، و احمدی، راضیه. (1395). بررسی وضعیت آموزش چندفرهنگی در برنامه های درسی دانشگاه فرهنگیان. همایش انجمن مطالعات برنامه درسی ایران. SID. https://sid.ir/paper/892150/fa
پیری، موسی، و حرفتی سبحانی، محمد. (1395). الزامات و راهکارهای تحقق برنامه درسی چند فرهنگی در نظام آموزش و پرورش کشور. همایش انجمن مطالعات برنامه درسی ایران. SID. https://sid.ir/paper/892342/fa
حاجی­زاده، هانیه و کرمی، مرتضی (1393). تحلیل برنامه درسی قصد شده و اجرا شده دوره راهنمایی بر اساس مؤلفه های آموزش صلح یونسکو، فصلنامه پژوهش در برنامه درسی، سال 11، دوره 2، ش 15 (42)، صص 109-92.
 حمیدی زاده, کتایون, فتحی واجارگاه, کوروش, عارفی, محبوبه, & مهران, گلنار. (1396). آموزش چند فرهنگی: تحلیل نظامند ادراک معلمان. تدریس پژوهی, 5(2), 1-16.
خداکرمی، سیدشعیب،1397،ضرورت توجه به برنامه درسی چند فرهنگی در آموزش عالی چالش های فرارو وارائه ی راهبردها وراهکارها،چهارمین کنفرانس بین المللی توانمند سازی جامعه در حوزه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی،تهران،https://civilica.com/doc/903847
رحمانی, عذرا, فقیهی, علیرضا, حسینی مهر, علی, & سرمدی, محمد رضا. (1395). اعتبار سنجی مولفه‌های آموزش چند فرهنگی برای طرح در برنامه درسی دوره ابتدایی. دوماهنامه علمی - پژوهشی رهیافتی نو در مدیریت آموزشی7(28), 233-250.
صادقی, علیرضا, هواس بیگی, فاطمه, ملکی, حسن, & قادری, مصطفی. (1397). واکاوی مقوله‌های آموزش چندفرهنگی در کتاب‌های درسی مطالعات اجتماعی دورۀ آموزش ابتدایی ایران. مطالعات جامعه شناختی (نامه علوم اجتماعی سابق). 25(2), 383-429. doi: 10.22059/jsr.2019.70359
صادقی, علیرضا. (1391). ویژگی‌ها و ضرورت‌های تدوین برنامه درسی چندفرهنگی در ایران: بررسی چالش‌ها و ارائه راهبردها. فصلنامه علمی پژوهشی راهبرد فرهنگ5(شماره 18-17), 93-121.
صادقی، علیرضا (1391). ویژگی­ها و ضرورت­های تدوین برنامه درسی چند فرهنگی در ایران: بررسی چالش‌ها و ارائه راهبردها. فصلنامه راهبرد و فرهنگ، 5(18 - 17)، 121 - 93.
صادقی، قاسم؛ صادقی، حسن (1397). آموزش چند فرهنگی و تاثیر آن بر عملکرد تحصیلی دانش آموزان. پنجمین همایش علمی پژوهشی «ازنگاه معلم»،میناب.
عباس هاشمی, تیناب, شریفی, اصغر, & ایمانی, محمدنقی. (1398). طراحی الگو برای پرورش هویت چندفرهنگی دانش‌آموزان ابتدایی شهر تهران بر اساس رویکرد نظریه‌پردازی داده بنیاد. فصلنامه رهبری و مدیریت آموزشی13(4), 51-63.
عبدلی سلطان احمدی, جواد, & صادقی, علیرضا. (1394). طراحی و اعتباربخشی الگوی برنامه درسی چندفرهنگی برای دوره تعلیم و تربیت عمومی در ایران. مطالعات برنامه درسی10(39), 71-108.
عقیلی سیده هما، علی عسگری مجید، حسینی خواه علی، حکیم زاده رضوان، صادقی علیرضا. ضرورت‌های برنامه درسی چندفرهنگی در دوره ابتدایی: تبیین ویژگی‌ها بر اساس رویآورد تلفیق. فصلنامه سلامت روان کودک. ۱۳۹۹; ۷ (۴) :۳۹-۶۰
علی پور، نسرین و علی پور، لیلا،1395،آموزش چند فرهنگی و قومیت در برنامه درسی،https://civilica.com/doc/644735
غریبی، جلال و انصاریان، فهیمه و دوایی، مهدی،1392،برنامه درسی چندفرهنگی و دلالت های آن برای چشم اندازهای نوین آموزشی 1،همایش ملی آموزش و پرورش چند فرهنگی،ارومیه،https://civilica.com/doc/270654
فلاح­نودهی، معصومه (1388). بررسی مولفه­های آموزش صلح یونسکو در اسناد و مدارک جمهوری اسلامی ایران (1383- 1385): سند چشم­انداز بیست­سالۀ نظام جمهوری اسلامی ایران، اهداف کلی آموزش و پرورش ایران، اهداف دورۀ متوسطه. دوماهنامۀ علمی-پژوهشی دانشور رفتار، 16 (36)، صص 55-68).
-قادری، مصطفی و کرمکار، سودا (1393). برنامۀ درسی و فرهنگ: رویارویی­ها و به­هم­آوری­ها. تهران: آوای نور.
گلشنی، ابراهیم (1396). مدیران مدارس باید راهبران آموزشی باشند. روزنامۀ شرق، 2853، ص6.
محمدی، شیرکوه؛ کمال خرازی، سید علی­تقی؛ کاظمی­فرد، محمد و پورکریم، جواد (1395). مدیریت آموزش چندفرهنگی در مدارس ایران:  دو فصلنامۀ علمی– پژوهشی مدیریت مدرسه، دورۀ چهارم، شماره 2. 
محمودی بردزردی، سعید و فتحی آذر، اسکندر و شریفی، زهرا،1392،برنامه درسی چند فرهنگی از منظر ایدئولوژی ها (نظریه ها)برنامه درسی،همایش ملی آموزش و پرورش چند فرهنگی،ارومیه،https://civilica.com/doc/270668
مصطفی زاده، اسماعیل، کشتی آرای، نرگس، و قلی زاده، آذر. (1398). ضرورت های آموزش چندفرهنگی و واکاوی عناصر و مؤلفه های تعلیم وتربیت چندفرهنگی. پژوهش در برنامه ریزی درسی (دانش و پژوهش در علوم تربیتی-برنامه ریزی درسی)، 16(33 (پیاپی 60) )، 20-35. SID. https://sid.ir/paper/127582/fa
مصطفی­زاده، اسماعیل، کشتی­آرا، نرگس و قلی­زاده، آذر (1398). ضرورت‌های آموزش چندفرهنگی و واکاوی عناصر و مؤلفه‌های تعلیم‌وتربیت چندفرهنگی. پژوهش در برنامه­ریزی درسی، 16(60)، 20-35.
یاوری, زهرا, کشتی آرای, دکتر نرگس, & احمدی, دکتر غلامرضا. (1392). تدوین اهداف برنامه درسی در دوره متوسطه با تاکید بر تربیت شهروندی. دوماهنامه علمی - پژوهشی رهیافتی نو در مدیریت آموزشی4(شماره 13), 147-166.
یزدانی، ابوالفضل و کشاورزی، مهدی،1392،برنامه درسی چند فرهنگی و دوره های تحصیلی ابتدایی و متوسطه،همایش ملی آموزش و پرورش چند فرهنگی،ارومیه،https://civilica.com/doc/270691
یزدانی، فریدون و قربانیان چلناب، مینا،1397،تحلیل اثرگذاری فلسفه برنامه درسی چند فرهنگی بر خط مشی های نظام آموزش پرورش ایران ونحوه رویاروی با مسایل ورویدادهای آن،دومین کنفرانس علمی پژوهشی رهیافت های نوین در علوم انسانی ایران،ایلام،https://civilica.com/doc/797510
Arsal, Z. (2019). Critical multicultural education and preservice teachers’ multicultural attitudes. Journal for Multicultural Education13(1), 106-118.‏
 Banks, J. A. (2019). Multicultural education: Issues and perspectives. 10th Edition, Wiley.
Banks, J.A, Geneva Gay., &  Grant, G. (2015). Multicultural education a    renewed paradigm of transformation and call to action. New York & London: Roultedge.
 Bianco, J. L., & Bal, A. (Eds.). (2016). Learning from difference: Comparative accounts of multicultural education (Vol. 16). Springer.‏
 Bogotch, I. (2010). Conceptualizations of multicultural education among teachers: implications for practice in universities and schools. Journal of social psychology, 24(7): 85-110.
 Chittom, L. N. (2011). Teachers tips for erecting a multicultural curriculum. Available at: //www. brighthub.com
Garcia, J. V. (2022). Integration of intercultural communicative competence: A case of English language teachers in higher education. English as a Foreign Language International Journal, 2(1), 28-58.‏
 Howlett, K.M., Young, H.D. (2019). Building a Classroom Library Based on Multicultural Principles: A Checklist for Future K-6 Teachers, Multicultural Education, v26 n3-4 p40-46.
Lyman, M., Beecher, M. E., Griner, D., Brooks, M., Call, J., & Jackson, A. (2016). What keeps students with disabilities from using accommodations in postsecondary education? A qualitative review. Journal of Postsecondary Education and Disability29(2), 123-140.‏
 Silva, D. (2022). Pre-service teachers' understanding of culture in multicultural education: A qualitative content analysis. Teaching and Teacher Education110, 103580.‏
 Sleeter, C. E., & Grant, C. A. (2010). Making choices for multicultural education: Five approaches to race, class, and gender (7th Ed.). New York: Wiley.
 Szelei, N., Tinoca, L., and Pinho, A.S., 2019. Rethinking ‘cultural activities’: an examination of how teachers utilised student voice as a pedagogical tool in multicultural schools. Teaching and teacher education, 79, 176–187.
 Theodoridis, D. (2015). Internationalization of higher education. Teaching challenges in an international, multicultural classroom. Pedagogical Essays, The unit for Pedagogical Development and Interactive Learning (PIL). Recuperado de https://goo. gl/gFotqM.‏
 Trail, S.K. (2015). The Impact of Race, Culture, and Consciousness for Black Students at Berkeley High School. American Cultures Students Research Prize Recipient.
 Wiggan, G. and Watson-Vandiver, M.J. , 2017. Pedagogy of empowerment: student perspectives on critical multicultural education at a high-performing African American school. Race ethnicity and education , 1–21.
 Wood, B.E. (2013). Participatory capital: Bourdieu and citizenship education in diverse school communities, British Journal of Sociology of Education, Vol 35, No 4.
Yee, T. S. (2018, November). An Analysis of Malaysian Civics and Citizenship Textbook (Through a Multicultural Curriculum Framework). In Annual Civic Education Conference (ACEC 2018) (pp. 193-199). Atlantis Press.
  • تاریخ دریافت: 07 اسفند 1401
  • تاریخ بازنگری: 26 تیر 1402
  • تاریخ پذیرش: 02 آذر 1402
  • تاریخ اولین انتشار: 02 آذر 1402
  • تاریخ انتشار: 01 آذر 1401