مطالعة پدیدارشناسانة عوامل ضعف یادگیری با تمرکز بر تجارب زیستة دانش‌آموزان دختر مقطع متوسطه دوم

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار دانشگاه کاشان

2 دانشگاه کاشان

چکیده

یادگیری و پیشرفت تحصیلی مناسب دانش‌آموزان به عنوان مهم‌ترین هدف نظام‌های آموزشی، منوط به وجود مجموعه‌ای از عوامل مساعد آموزشی و غیرآموزشی است که فقدان آنها موجب عدم پیشرفت تحصیلی دانش آموزان و به هدر رفتن منابع سازمانی آموزش و پرورش کشور می‌شود. پژوهش حاضر با استناد به ادراکات و تجارب زیسته و پدیدارشناختی دانش‌آموزان دختر مقطع متوسطه دوم به واکاوی مهم‌ترین عوامل موثر بر ضعف یادگیری و پیشرفت تحصیلی پرداخته است. تحقیق با توجه به ماهیت و هدف آن از نوع پژوهش کیفی مبتنی بر نظریة زمینه‌ای است که داده‌های آن با رعایت اصل اشباع نظری، از طریق مصاحبه عمیق نیمه‌ساختاریافته با 22 دانش‌آموز دختر مقطع متوسطه دوم گردآوری شد که با روش نمونه‌گیری هدفمند انتخاب شده بودند. برای تجزیه و تحلیل داده‌های بدست آمده از روش هفت مرحله‌ای کلایزی استفاده شد. واکاوی داده‌ها نشان داد که مهم‌ترین عوامل مرتبط با ضعف یادگیری دانش‌آموزان دختر مقطع متوسطه دوم در سه مضمون یا درون‌مایه کلی یعنی عوامل فردی (فقدان مهارت برنامه‌ریزی تحصیلی و مطالعه، ناتوانی در تصمیم‌گیری و حل مسئله و برنامه‌ریزی هدفمند برای آینده، ضعف پایه ای دروس سالهای قبل، عدم تمرکز در کلاس و موقع درس خواندن و.....)،عوامل مدرسه‌ای(ضعف دبیران، نحوه ارزشیابی، وضعیت فضاهای کلاسی، کتب درسی و....) و عوامل برون مدرسه‌ای(مشکلات خانوادگی، درگیری با موبایل و فضای مجازی، تاثیردوستان و گروه همسالان و معضلات کلان نظام آموزشی) قابل انتزاع و بررسی است. بدیهی است بکارگیری مجموعه‌ای از راهکارهای علمی جهت مقابله با عوامل یاد شده می تواند بهبود یادگیری دانش‌آموزان دختر را به دنبال داشته باشد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

A phenomenological study of the factors of learning weakness with respect to the lived experiences of secondary school female students

نویسندگان [English]

  • MOHAMMAD AMINI 1
  • MADANI AHMAD 2
  • fatemeh baghshekhi 2
1 university of kashan
2 UNIVERSITY OF KASHAN
چکیده [English]

It is obvious that effective and efficient learning and desirable academic performance of students depends on the existence of a set of educational and non-teaching factors that their lack poses a serious obstacle to learning and realization of intended goals and objectives. The present study attempts to determine the most important factors affecting learning weakness and academic performance of second-grade female students based on the lived experiences of students in this level. The general approach to this research is qualitative in terms of its nature and purpose, during which the data were collected by a semi-structured interview with 22 female secondary school students. The seven-step Colaizzi method was used to analyze the obtained data. Analysis of the data showed that the most important factors related to the learning weakness of female high school students can be expressed and discussed in three themes or general themes. That is, individual factors (lack of academic and study planning skills, inability to decide and solve problems and purposeful planning for the future, the basic weakness of previous years' courses, lack of focus in the classroom and etc.). School factors (weakness of teachers, evaluation method, condition of classrooms, textbooks, etc.) and extracurricular factors (family problems, excessive use of mobile and cyberspace, the impact of friends and peers and major problems of the educational system) can be abstracted. Obviously, using a set of scientific solutions to deal with these factors can improve and enhance the learning of female students.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Phenomenology
  • Qualitative Study
  • learning weakness
  • academic achievement
  • Female Students
احمدپور، آرام؛ سامی، رقیه؛ شاهی، رقیه (1392). بررسی تاثیر استفاده از تخیل درکتاب­های درسی‌برخلاقیت دانش­آموزان. همایش ملی تغییر برنامه درسی دوره­های تحصیلی آموزش و پرورش، دانشگاه بیرجند.
 باب المرادی، ناهید و عسگری، پرویز. (1396). رابطۀ باورهای انگیزشی و چشم انداز آینده با عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان دختر پایه سوم متوسطه شهر اهواز. فصلنامه علمی-پژوهشی روان­سنجی، 6(21): 220-190.
  برجعلی، احمد. (1396). الگوی تأثیر انگیزه تحصیلی بامیانجی گری سرمایه روا ن‌شناختی برموفقیت تحصیلی. فصلنامه فرهنگ مشاوره و روان درمانی، دانشگاه علامه طباطبایی، 9 (33): 19-1.
    برهانی زرندی، افسانه. ( 1392). بررسی رابطه رویکردهای تدریس اساتید با رویکردهای یادگیری و پیشرفت تحصیلی دانشجویان کارشناسی ارشد علوم انسانی، ادبیات و فنی- مهندسی دانشگاه یزد درسال تحصیلی90-91. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشکده علوم انسانی.گروه علوم تربیتی .دانشگاه یزد.
    بهرنگی، محمدرضا و صیدی، سعید. (1396). بررسی تأثیر آموزشی و پرورشیِ الگوی مدیریت آموزش خودراهبر در علوم دینی بر یادگیری خودراهبر و پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان. مدیریت برآموزش سازمانها، 6 (1): 247-211.
    تلخابی، سعید. (1394). تاثیر الگوی طراحی آموزشی چها مولفه‌ای بر یادگیری و یاد داری سطوح بالای شناختی دانش‌آموزان دردرس ریاضی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه علامه طباطبائی.
    دانایی فرد، حسن؛ الوانی، سید مهدی؛ عادل، آذر. (1383). روش شناسی پژوهش کیفی در مدیریت، رویکردی جامع، تهران: صفار.
    رحمانی، فرناز؛ سید فاطمی، نعیمه؛ برادران رضایی، مهین و صداقت، کامران. (1382). ارتباط شیوه تربیتی والدین با میزان شایستگی تحصیلی دانش‌آموزان نوجوان مدارس شهر تبریز. فصلنامه اصول بهداشت روانی، 8 (29و30): 11- 16.
 رحیمی نیا، شب بو و زوار، تقی. (1394). نقش همسالان در رفتارهای کلاسی دانش‌آموزان. دومین کنفرانس ملی توسعه پایدار در علوم تربیتی و روانشناسی، مطالعات اجتماعی و فرهنگی.
 روحانی، عباس و ماهر، فرهاد. (1386). اثر نوع ارزشیابی بر جو کلاس، ویژگیهای عاطفی و خلاقیت دانش‌آموزان. فصلنامه اندیشه های‌تازه در علوم تربیتی، 2 (4): 70-55.
 زارع، بیژن و شفیعی، فرزانه. (1390). بررسی نقش سرمایه­های فرهنگی و اقتصادی خانواده و نوع مدرسه در پیشرفت تحصیلی دانش­آموزان  دبیرستانی و پیش­دانشگاهی منطقه 14تهران. جامعه شناسی آموزش و پرورش، شماره 1: 70-37.
  سیف، علی‌اکبر. (1392). روانشناسی پرورشی نوین: روانشناسی یادگیری و آموزش. (ویرایش هفتم ). تهران: دوران.
 شریفی درآمدی، پرویز؛ اعظمی، یوسف؛ حسنوند، باقر؛ جلالوند، محمد؛ بابامحمدی، معصومه. (1395). بررسی نقش رویکردهای یادگیری در رابطه بین سبک دلبستگی به والدین و پیشرفت تحصیلی. دوفصلنامه راهبردهای شناختی در یادگیری،4(7):126-109.
صاحبی، علی. (1393). تئوری انتخاب در مدرسه. تهران: سایه سخن.
طباییان، سیده مرضیه؛ حبیب، فرح؛ عابدی، احمد. (1390). دیدگاه دانش آموزان دبیرستان های مطلوب و نامطلوب نسبت به رنگ فضای آموزشی و راه های بهبود کیفیت فضای تحصیلی، نوآوری های آموزشی، 10(38): 106-93.
 
عارفخانی، حسن. (1385). بررسی میزان شناخت مدیران از وظایف مدیریت آموزشی و تأثیر آن برموفقیت شغلی آنان ازنظر دبیران دبیرستانهای پسرانه شهرستان نیشابور، پایان نامه کارشناسی ارشد مدیریت آموزشی. دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی. دانشگاه شهید بهشتی.
   عبدلی، افسانه؛ زین‌الدینی میمند، فاطمه و آیتی، محسن. (1396). آسیب شناسی فرایند برقراری ارتباط در فرایندیاددهی -یادگیری از دیدگاه دبیران و دانش‌آموزان دبیرستان های شهر اصفهان. فصلنامه خانواده و پژوهش، (35) : 29- 8 .
    علی بخشی، زهرا و زارع، حسین.(1389). اثربخشی آموزش خود تنطیمی یادگیری و مهارتهای مطالعه بر پیشرفت تحصیلی دانشجویان، فصلنامه روانشناسی کاربردی، 4 (3): 80-69.
 علیزاده، سپیده؛ حقیقی، فهیمه السادات و ساعی ارسی، ایرج. (1395). تاثیر اعتیاد به شبکه‌های اجتماعی بر پیشرفت تحصیلی و کاریابی دانشجویان علمی -کاربردی استان تهران. فصلنامه علوم رفتاری: 185-167.
   فرنیا، محمدعلی؛ اقدسی، علی نقی و شوشتری، ودود. (1392). بررسی تأثیر بازخورد در ارزشیابی تکوینی بر پیشرفت تحصیلی درس ریاضی دانش‌آموزان دختر پایه پنجم ابتدایی شهرستان میاندوآب در سال تحصیلی 90-89. فصلنامه آموزش و ارزشیابی،6(24): 78-67.
  قهرمانی، محمد(1384). بهسازی نظام تصمیم گیری در آموزش و پرورش از دیدگاه اعضای هیات علمی دانشکده های علوم تربیتی دانشگاه های تهران و مدیران و کارشناسان ستادی وزارت آموزش و پرورش، فصلنامه نوآوری های آموزشی،4(13) 57-32. 
 کارشکی، حسین و هاشمی، سیده زهرا. (1394). نقش آینده‌‌نگری درانگیزش و عملکرد یادگیرنده: جستجوی ریشه‌های عملکرد و انگیزش در دورنمای آینده. دومین همایش ملی روان‌شناسی تربیتی. دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی.
کجباف، محمد باقر؛ مولوی، حسین و شیرازی تهرانی، علیرضا. (1382). رابطۀ باورهای انگیزشی و راهبردهای یادگیری خودتنظیمی با پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان دبیرستانی شهر اصفهان. مجله تازه‌های علوم شناختی، 5 (1) :33-27.
 کرامتی، میسره و عمادیان، سیده علیا. (1395). رابطه رشد اخلاقی، اعتیاد به پیامک و افت تحصیلی دانش‌آموزان. فصلنامه فن­آوری اطلاعات و ارتباطات در علوم تربیتی، 6(4): 126-111.
کرمعلیان، حسن؛ جعفری هرندی، رضا؛ عبادی, حسین. (1392). بررسی مشکلات اجرای ارزشیابی کیفی توصیفی از دیدگاه معلمان و مدیران مدارس ابتدائی،  رویکردهای نوین آموزشی،2(8):92-73.
   کشاورزی، فهیمه؛ مرزوقی، رحمت ا...(1395). نقش و اهمیت برنامه درسی ضمنی در فرآیند یاددهی و یادگیری دانشجویان با نگاهی به برنامه درسی پنهان، هفتمین همایش ملی انجمن فلسفه تعلیم و تربیت ایران، فلسفه تعلیم و تربیت و قلمرو علوم اجتماعی و انسانی،دانشگاه شیراز.
گال، مردیت و همکاران(1392). روش های تحقیق کمی و کیفی(جلد اول)، ترجمه احمدرضا نصر و همکاران، تهران: سمت
   مجیدی، رضا؛ شهنی ییلاق، منیجه و حقیقی مبارکه، جمال. (1393). رابطه علّی هوش عمومی و هوش هیجانی بر پیشرفت تحصیلی، با میانجی‌گری اضطراب امتحان و سازگاری، در دانش‌آموزان سال اول دبیرستان. دو فصلنامه علمی-پژوهشی دانشگاه شاهد، 22(6): 18-1.
لطف عطا، آ. (1387). تاثیر عوامل محیطی بر یادگیری و رفتار در محیط های آموزشی (ابتدایی) در شهر. مدیریت شهری, 6(21):73-90.
 محمد پور ، احمد و بهمنی ، مریم (1389) . زنان ، پاساژ و مصرف نشانه ها ، مطالعات راهبردی زنان ( کتاب زنان ) 12(47) ، 41-72
محمدامینی، زرار. (1392). مقایسه اثربخشی آموزش راهبردهای یادگیری خودتنظیمی و حل مسئله بر فرسودگی تحصیلی، خودکارآمدی و انگیزش تحصیلی دانش‌آموزان اهمال‌کار .رساله دکتری، دانشکده  روانشناسی، دانشگاه محقق اردبیلی.
 محمودیان، حسن؛ عباسی، مسلم، پیرانی، ذبیح؛ شاه علی کبورانی، فاطمه.(1397). نقش اشتیاق عاطفی، شناختی و رفتاری یادگیری در پیش بینی فرسودگی تحصیلی دانشجویان ، دوفصلنامه راهبردهای شناختی در یادگیری،6(10):206-197.
  معتقدلاریجانی، محمد. (1393). نقش خانواده در پیشرفت تحصیلی دانش­آموزان دوره راهنمایی شهر تهران. فصلنامۀ روانشناسی تربیتی، 10(31): 222-212.
 مقیمی، سید محمد؛ خنیفر، حسین؛ زروندی، نفیسه؛ جوکار، احمد؛ بیان معمار، سید احمد و فرجی ارمکی، اکبر. (1389). مطالعه و بررسی رابطه بین عوامل آموزشی و افت تحصیلی در میان دانش‌آموزان پسرآموزشگاه‌های راهنمایی. دو فصلنامه مدیریت برنامه ریزی درنظام آموزشی، 3(4): 160-144.
 ملکی، حسن. (1374). سازماندهی محتوای برنامه درسی. تهران: نشر قو.
   منصوریان، یزدان. (1391). هفتاد نکته کاربردی در طراحی و اجرای پژوهش های کیفی. کتاب ماه کلیات، 15(8).
   موسوی نژاد، عبدالمجی. (1376). بررسی رابطه باورهای انگیزشی و راهبردهای یادگیری خود نظم دادهشده با پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان سال سوم راهنمایی. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران.
   مهرمحمدی، محمود.(1387).تاملی در ماهیت نظام متمرکز برنامه ریزی درسی، در محمود مهرمحمدی و همکاران، برنامه درسی، نظرگاهها، رویکردها و چشم اندازها،تهران: بیانسمت و آستان قدس رضوی.
 نصر اصفهانی، احمدرضا؛ معین پور، حمیده و ساعدی، عاطفه. (1383). تأثیر عوامل فیزیکی کلاس بر پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان.  فصلنامه پژوهش­های تربیتی و رواشناختی، شماره 4: 68-54.
      نیرومند علی بابالو، فاطمه.(1397)  رابطه هیجان های تحصیلی، خودکارآمدی تحصیلی و تاب آوری تحصیلی با اشتیاق تحصیلی دانش‌آموزان، پایان نامه کارشناسی ارشد رشته روانشناسی تربیتی، دانشگاه محقق اردبیلی.
   وحیدی، زهرا؛ براتعلی، مریم.(1396). پیش بینی میزان پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان متوسطه بر اساس مهارتهای فراشناختی و خودنظم بخشی، دو ماهنامه علمی راهبردهای آموزش در علوم پزشکی،10(2):114-103.
 وکیلی، نجمه و ولی پور، ناهیده. (1394). بررسی رابطه بین محیط فیزیکی با میزان یادگیری و شادکامی دانشجو معلم پسر دانشگاه فرهنگیان. فصلنامه علمی _پژوهشی  تحقیقات مدیریت آموزشی، 6(3): 53-28.
 
Chan, Yuen Fook & Sidhu, Gurnam. (2015). Investigating Learning Challenges Faced by Students in Higher Education. Procedia of Social and Behavioral Sciences. 186 (-): 604-612. 10.1016/j.sbspro.2015.04.001.
Cohen, Elisabeth G, & Lotan, Rachel A. (2014). Designing Groupwopk: Strategies for the Heterogeneous Classrom Third Edition: Teachers College Press.
Entwistle, N. J. (2000). Promoting deep learning through teaching and assessment: Conceptual     
frameworks and educational contexts. Paper presented at the TLRP Conference, Leicester.
 
Gayle, B. M., Preiss, R.W., Burrell, N. & Allen. M. (2006). Classroom communication and‌ instructional Processes: Advances through meta-analysis processes. Mahwah. NJ: Lawrence Erbaum Associcates, Inc.
 Hallinger, Philip, Heck, Ronald H, & Murphy, Joseph. (2014). Teacher evaluation and school improvement: An analysis of the evidence. Educational Assessment, Evaluation and Accountability. 26(1): 5-28.                 
Hattie, J. (2009). Visible learning: A synthesis of over 800 meta-analyses relating to achievement. London:Routledge
Kapur, Radhika. (2018). Handling and Learning Disabilities and Problems. Available at: www.researchgate.net/publication/323771224_Handling_and_Learning_Disabilities_and_Problems
Kraft, Matthew. A., David Blazar., & Dylan Hogan. (2018). The Effect of Teacher Coaching on Instruction and Achievement: A Meta-Analysis of the Causal Evidence. Review of Educational Research, XX(X), 1-42.
Lee WWS. (2017). Relationships among grit, academic performance, perceived academic failure, and stress in associate degree students. J Adolesc. 60:148-152.
Lerner, R. M., & Callina, K. S. (2013). Relational developmental systems theories and the ecological validity of experimental designs: Commentary on Freund and Isaacowitz. Human Development, 56 (6), 372–380. Doi: 10.1159/000357179.
-Li, S, Jin, X, Wu, S, Jiang, F, Yan, C & Shen, X. (2007). The impact of media use on sleep patterns and sleep disorders among school-aged children in china. Sleep, 30 (3):361-367.
Morrow R, Rodrigiez A and King N (2015) Colaizzi's descriptive phenomenological method. The Psychologist, 28 (8): 643–644.
Pei, L. (2014). Does metacognitive strategy instruction indeed improve Chinese efl learners' reading comprehension performance and metacognitive awareness? Journal of Language Teaching & Research, 5 (5): 1147.
Sakat, Ahmad Asmadi, Zin, Mohamad Zaid Mohd, Mohamad, Rusli, Ahmad, Anzaruddin, Ahmad, Nurfahiratul Azlina & Kasmo, Mohd Arip. (2012). Educational Technology Media Method in Teaching and Learning Progress. American Journal of Applied Sciences. 9(6):874.
Shek DTL, Chai W. (2020). The Impact of Positive Youth Development Attributes and Life Satisfaction on Academic Well-Being: A Longitudinal Mediation Study. Front Psychol. 1;11:2126.
Slavin, Robert. E. (2017). Educational Psychology: Theory and Practice (Twelfth Edition). New York: Pearson.
Supovitz, J., Sirinides, P., & May, H. (2010). How principals and peers influence teaching and learning. Educational Administration Quarterly. 46(1), 31-56.
Tengku Kasim, Tengku & Abdurajak, Fatimah Sahida. (2018). Issues and Challenges in Teaching and Learning: An Analysis of Islamic Education Novice Teachers' Practices. International Journal of Education, Psychology and Counseling. 3 (1): 99-109.
  • تاریخ دریافت: 14 تیر 1400
  • تاریخ بازنگری: 06 مهر 1400
  • تاریخ پذیرش: 13 مهر 1400
  • تاریخ اولین انتشار: 13 مهر 1400
  • تاریخ انتشار: 01 خرداد 1400